ذرت هایی که میخوریم همه تراریخته اند!!!

ذرت یکی از اولین ابتکارات انسان است که قدمت آن به 10٫000 سال پیش برمی گردد.

ذرت از گیاهان بومی قاره آمریکا است و اولین بار در مکزیک کشف شد.

به طور کلی ذرت ها را به دو نوع تقسیم می کنند:

1. ذرت شیرین(Sweet Corn): میزان قند آن بالاتر از نشاسته است و به صورت تازه، منجمد و کنسرو شده استفاده می گردد.
2. ذرت علوفه ای(Field Corn): میزان نشاسته بالاتری دارد و عمدتا برای تهیه آرد، نشاسته، خوراک دام و سایر محصولات فرآوری شده استفاده می شود.

ذرت به همراه برنج و گندم از اصلی ترین محصولات کشاورزی دنیا محسوب می شوند که عمده غذای انسان را تامین می کنند.

با اینحال کشاورزان در مزارع کشت ذرت با مشکلاتی مواجه هستند از جمله:

1. حمله آفات و حشرات
2. علف های هرز
3. کمبود آب و خشکسالی
4. سموم قارچی مثل آفلاتوکسین

ذرت تراریخته:

ذرت اصلاح ژنتیکی شده (GM) یا تراژن به ذرتی می گویند که با روش های مهندسی ژنتیک در آزمایشگاه یک یا چند ژن را به آن وارد می کنند و موجب پیدایش خواص جدیدی در آن می شوند.

ذرت تراریخته برای تولید کننده مزایای زیر را داشت:

1. از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بود و هزینه تمام شده کمتری نسبت به محصولات ارگانیک داشت.
2. مشکلات مربوط به حمله آفات که موجب خرابی محصول می شد را نداشتند.
3. به دلیل وجود ژن های مقاوم, سمیت سموم قارچی مثل فوزاریوم و آفلاتوکسین در گیاه کاهش یافت.
4. با تولید گونه های مقاوم به خشکی میزان بیشتری از این محصول تولید شد.
5. حجم محصول قابل برداشت نهایی افزایش یافت.

ویژگی های ذرت تراریخته:

1. مقاومت به حشرات
2. مقاومت به علف کش
3. متحمل به خشکسالی

آرژانتین اولین ذرت مقاوم به حشرات را در سال 1998 و ذرت متحمل به علف کش را در سال 2004 معرفی کرد.

ایالات متحده آمریکا در سال 2011 با معرفی اولین ذرت متحمل به خشکی، یکی از بزرگترین مشکلات مزارع کشت ذرت که کم آبی و نیاز بالای این گیاه به آبیاری است را، برطرف کرد.

این نوع ذرت با نام تجاری DroughtGard در سال 2014 به کشت انبوه رسید.

بیشترین کشت جهانی ذرت تراریخته در آمریکا انجام می شود در حال حاضر حدود 93 درصد از کل ذرت تولید شده آمریکا تراریخته است.

ذرت تراریخته دومین محصول کشاورزی تراریخته مهم جهان بعد از سویا است.

معروف ترین ذرت اصلاح ژنتیکی شده چیست؟

ذرت تراریخته Bt، یک گونه ذرت اصلاح ژنتیکی شده، با ژن مقاومت به حشرات از جمله لپیدوپترا (Lepidoptera) است.

این حشره بیشترین خسارات را به مزارع ذرت وارد می کند. حشرات و آفات از بزرگترین مشکلات کشاورزان هستند که هرساله موجب از دست رفتن 20-40 از محصولات می شوند.

ژن مقاومت را از باکتری به اسم باسیلوس تورینجنیس( Bacillus thuringiensis ) جداسازی کرده و به گیاه ذرت منتقل می کنند.

به همین علت به تمامی محصولات کشاورزی تراریخته ای که حاوی این ژن مقاوم به حشرات هستند؛ گیاهان Bt یا محصولات تراریخته Bt می گویند.

این باکتری یک سم پروتئینی کریستالی تولید می کند که به روده آفات مهاجم حمله کرده و با ایجاد سوراخ هایی در آن باعث تخلیه محتویات آن و در نتیجه مرگ لارو حشرات می شوند.
پرورش دهندگان از ذرتBt به عنوان جایگزین حشره کش ها استفاده می کنند.

گفته می شود به دلیل اینکه سایر حشرات مفید، پرندگان، ماهی ها و سایر پستانداران از جمله انسان، گیرنده این سم را در روده های خود ندارند، این ذرت تراریخته اثرات مضرری بر آنها نمی گذارد.

اما با گذشت زمان استفاده مداوم از این گونه های ذرت تراریخته منجر به ایجاد گونه های جدید مقاوم حشرات به سموم دفع آفات می گردد.

بنابرین آژانس حفاظت از محیط زیست ایالت متحده آمریکا(EPA) برای جلوگیری از این فاجعه اعلام کرده است که مزرعه دارانی که از ذرتBt استفاده می کنند ملزم هستند 20 درصد از مزرعه خود را به کشت ذرت های غیر Bt اختصاص دهند.

با اینحال تعداد زیادی از کشاورزان این قوانین را رعایت نمیکنند.

در حال حاضر رایج ترین محصولات تراریختهBt ، علاوه بر ذرت؛ سویا، سیب زمینی، تنباکو و پنبه هستند.

درحال حاضر ذرت تراریخته در 17 کشور جهان کشت می شود:

• آمریکا
• برزیل
• آرژانتین
• کانادا
• پاراگوئه
• آفریقای جنوبی
• اروگوئه
• فلیپین
• اسپانیا
• کلمبیا
• شیلی
• پرتغال
• هندوراس
• ویتنام
• اسلوواکی
• رومانی
• جمهوری چک

ذرت تراریخته در ایران:

در سال 1397 میزان تولید ذرت خوراکی در داخل کشور یک میلیون تن و ذرت علوفه ای 10 میلیون تن بوده است که این مقدار کمتر از 20 درصد از تقاضای داخلی را برطرف می کند.

بنابراین عمده ذرت خوراکی در ایران از واردات تامین می شود که این میزان برای سال 97 حدود 9 میلیون تن بوده است.

تقریبا تمام ذرت وارداتی تراریخته بوده و از برزیل وارد می شود.

محصولاتی که در آن از ذرت تراریخته استفاده می شود کدامند؟

1. روغن ذرت
2. نشاسته ذرت
3. آرد ذرت
4. کنسرو ذرت
5. پاپ کورن
6. چیپس
7. پفک
8. نان ذرت
9. خوراک دام و طیور
10. شربت ذرت با فروکتوز بالا به عنوان شیرین کننده در نوشابه ها و ..

مضرات ذرت تراریخته:

1- ایجاد حساسیت یا آلرژی:

ذرت های تراریخته پتانسیل ایجاد آلرژی در مصرف کنندگان را دارند. ممکن است مواد ژنتیکی از یک ماده غذایی حساسیت زا به ذرت منتقل شود، بنابراین ذرت تراریخته ایجاد شده نیز حساسیت ایجاد می کند.

علاوه براین فرآیند اصلاح ژنتیک،DNA واقعی ذرت را تغییر می دهد و پروتئین هایی را وارد بدن می کند که بطور طبیعی وجود نداشتند و امکان بروز حساسیت های جدید را افزایش می دهد.

در مصرف کنندگان ذرت تراریخت موارد متعددی از واکنشهای آلرژیک گزارش شده است.

2- سمیت:

با وجود آنکه گفته می شود سم Bt موجود در ذرت تراریخته برای انسان و سایر پستانداران بی ضرر است اما مطالعه ای در سال 1999 در مجله Life Sciences چاپ شد که نشان داد Bt موجب ایجاد واکنش ایمنی قابل توجهی در موشها می شود.

هر دستکاری ژنتیکی یک احتمال برای ایجاد یک سم جدید و یا مسیرهای مرتبط با ایجاد سمیت در بدن ایجاد می کند که ممکن یک ماده غذایی سالم را در بدن به یک ماده خطرناک تبدیل کند.

3- اثرات منفی بر ارگانیسم های مفید آب:

ذرتهای تراریخته Bt برای سایر حیوانات و گیاهان که در خاک یا آب در معرض آن قرار می گیرند اثرات منفی دارد.

محققان نروژی در سال 2016 ثابت کردند که این گیاه تراریخته برای ارگانیسم کک آبی(Daphnia magna) خطرناک است و نشان دادند که بر سرعت رشد، بلوغ جنسی و توانایی تولید مثل آنها اثر منفی داشته و در نهایت موجب مرگ آنها می شود.

ککهای آبی بخش مهمی از اکوسیستم آب شیرین هستند.آنها جلبکها را می خورند، آب را تصفیه می کنند و ماده غدایی مهمی برای ماهی ها می باشند.

این مطالعه نشان داد که ذرتهای تراریخته ممکن است بر سایر موجودات زنده نیز اثرات منفی داشته باشند که هنوز کشف نشده است.

4- اثر بر موجودات زنده خاک:

نوعی قارچ میکروسکوپی(Arbuscular mycorrhizal fungi) در خاک وجود دارد که با گیاهان رابطه همزیستی برقرار می کنند و بر رشد آنان اثر مثبت دارد.

این قارچها توانایی گیاه میزبان را در جذب مواد مغذی و آب از خاک افزایش می دهند و گیاه نیز آنان را با کربن تغذیه می کند.

یک گروه تحقیقاتی در پرتغال نشان دادند که ذرت تراریخته bt در مقایسه با ذرتهای ارگانیک موجب کاهش رابطه همزیستی بین این قارچ و گیاه می شود.

5- ایجاد مقاومت بیشتر:

استفاده مداوم از ذرتهای تراریخته مقاوم به حشرات و آفتکش ها موجب می شود تا حشرات با این گونه های جدید گیاهی سازگار شوند.

بعد از مدتی حشراتی ایجاد می شوند که نه تنها به گیاهان تراریخته مقاوم شده اند بلکه به هیچ یک از سموم دفع آفات موجود نیز پاسخ نمی دهند.

اگر بخواهیم کمی دور اندیش باشیم نمیتوانیم فقط به شواهد اندک موجود که از بی خطر بودن محصولات تراریخته خبر می دهند اکتفا کنیم.

شاید در آینده ای نه چندان دور به این نتیجه برسیم که:

فواید بسیار محصولات کشاورزی تراریخته از جمله ذرت تراریخته به خطراتی که در بلند مدت در کمین ما و محیط زیست اطرافمان است نمی ارزد.

تشخیص ذرت تراریخته:

بر طبق قوانین سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و دارو هر کشور، به مصرف کنندگان باید حق تشخیص محصولات تراریخته از ارگانیک داده شود.

بنابراین ذرت تراریخته و فرآورده های حاصل از آن باید با برچسب تراریخته مشخص شوند.

هرچند که با وجود سختگیری های حاضر هنوز هم این قانون در بسیاری از کشورها از جمله ایران رعایت نمی شود.